Hipertansiyon Nedir? Belirtileri Ve Tedavi Yöntemleri

Sürekli ve yüksek kan basıncı ile ilişkili hipertansiyon, net bir belirti ile kendini göstermeyen ciddi bir sağlık sorunudur. ¹ Yüksek tansiyon olarak da adlandırılan hipertansiyon nedir öğrenmek, hipertansiyon belirtileri, hipertansiyon sebepleri ve hipertansiyon tedavisi gibi hipertansiyon ile ilgili en çok merak edilen konularda bilgi almak için yazımızı okumaya devam edebilirsiniz. 

Hipertansiyon Nedir?

Hipertansiyon, kanın atardamar duvarına doğru itme kuvvetinin sürekli olarak çok yüksek seviyelerde olmasıdır. Uzun süreli devam eden ve artan basınç, kalbin kanı pompalamak için daha fazla çalışmasını da gerektirebilir. Bu nedenle hipertansiyon kalp rahatsızlıkları başta olmak üzere farklı sağlık sorunlarına da yol açabilir.^{1 2}

Hipertansiyon sıklıkla görülen bir rahatsızlıktır. Genellikle birkaç yıl içerisinde ilerler. Kimi zaman hiçbir belirti göstermez. Ancak belirti göstermese de kan damarlarına ve çeşitli organlara zarar verip kişinin sağlığını olumsuz olarak etkileyebilir. Bu nedenle hipertansiyonda erken teşhis oldukça önemlidir.¹

Yüksek tansiyonun iki ana türü vardır: Esansiyel hipertansiyon olarak da adlandırılan birincil hipertansiyon ve ikincil hipertansiyon. Birincil hipertansiyon, daha yaygın görülür. Uzun yıllara yayılarak zamanla gelişir. İkincil hipertansiyon ise aniden ortaya çıkar ve genellikle tetikleyici bir durumdan kaynaklanır. Birincil hipertansiyona oranla daha yüksek kan basıncına neden olabilir. ²

Hipertansiyon Neden Olur?

Hipertansiyon nedenleri, hipertansiyon türüne göre farklılık gösterir. Bu nedenle birincil hipertansiyon ve ikincil hipertansiyon nedenleri ayrı başlıklar altında ele alınmalıdır.

Birincil (Esansiyel) Hipertansiyon Nedenleri

Birincil hipertansiyonun tek ve net bir nedeni olmayabilir. Ortaya çıkması için genellikle birkaç faktörün bir araya gelmesi gerekebilir.³

• Sağlıksız beslenme, 
• Yüksek sodyum alımı,
• Obezite, 
• Fiziksel aktivitenin yok denecek kadar az olması, 
• Yüksek alkol tüketimi, 
• Genetik nedenler, 
• Diyabet. ^{1 3}

İkincil Hipertansiyon Nedenleri

Ani ve hızlı bir şekilde gelişen ikinci hipertansiyonun en çok görülen nedenleri aşağıdaki gibidir:

• Böbrek hastalığı,
• Obstrüktif uyku apnesi, 
• Doğuştan gelen kalp rahatsızlıkları, 
• Tiroid problemleri,
• Sürekli ve yüksek alkol tüketimi, 
• Bazı endokrin tümörleri,
• Bağışıklık baskılayıcı, nonsteroid antienflamatuar ilaçlar ya da doğum kontrol hapları gibi bazı ilaç türleri, 
• Sigara ya da elektronik sigara kullanımı 
• Adrenal bez tümörleri. ^{1 2 3}

Hipertansiyon Belirtileri Nelerdir?

Yüksek tansiyonu yani hipertansiyonu olan kişilerde, kan basıncı değerleri yüksek bir seviyede olsa dahi hipertansiyon belirtileri görülmeyebilir. Uzun süre boyunca, hiçbir belirti yaşamadan hipertansiyon ile yaşayan kişiler de vardır. Semptomların ortaya çıkması yıllar sonra gerçekleşebilir. (1) (2)  Şiddetli hipertansiyonu bulunan kişilerde ortaya çıkabilen hipertansiyon belirtileri aşağıdaki gibidir: 

• Baş ağrısı, 
• Baş dönmesi,
• Nefes darlığı, 
• Burun kanaması.^{1 2}

Burun kanaması ve baş ağrısı hipertansiyon belirtisi olarak ortaya çıktığında hipertansif bir kriz yaşanıyor olabilir. (4) Nadir ve ciddi hipertansiyon vakalarında aşağıdaki hipertansiyon belirtileri de ortaya çıkabilir: 

• Terleme,
• Endişe, kaygı, 
• Uyku problemleri, 
• Kızarma.⁴

Hipertansiyonda Risk Faktörleri Nelerdir?

Bazı risk faktörleri yüksek tansiyona yakalanma riskini artırabilir. Hipertansiyon risk faktörleri genellikle aşağıdaki gibidir: 

• 55 yaş ve üzerinde olmak (Hipertansiyonun 64 yaşına kadar erkeklerde, 65 yaşından sonra da kadınlarda daha yaygın görüldüğüne dair araştırmalar bulunur.),  
• Aile bireylerinde; özellikle de anne, baba, kardeş gibi birinci dereceden akrabalarda yüksek tansiyon, kalp - damar hastalıkları ya da diyabet rahatsızlıklarının bulunması, 
• Alkol, tütün ürünleri gibi zararlı alışkanlıklar,
• Aşırı kilo ya da obezite, 
• Yoğun miktarda sodyum oranı yüksek yani çok tuzlu yiyecek tüketimi, 
• Hareketsiz yaşam biçimi, 
• Düşük potasyum seviyesi,
• Stres, 
• Böbrek hastalığı, tiroid, diyabet ve uyku apnesi gibi kronik hastalıklar,
• Gebelik.^{2 3}

Hipertansiyon Teşhisi Nasıl Konulur?

Hipertansiyonun teşhis edilmesi için doktorunuzun düzenli olarak kan basıncınızı ölçmesi ve değerlendirmesi gerekir. Kan basıncı milimetre cıva (mmHg) cinsinden ölçülür. Bir kişide hipertansiyondan şüphelenmek için kan basıncının 130/80 mmHg ya da daha yüksek seviyede olması gerekir.  (2)

Normal ya da hipertansiyon değerleri, farklı seviyelerde seyreder. Her değer, kişinin tansiyonunun normal ya da yüksek olduğuna dair ipucu verebilir. Değerlendirme aşamasında hem sistolik hem de diyastolik kan basıncı dikkate alınır. 

• Sistolik kan basıncı 120 mmHg’den, diyastolik kan basıncı da 80 mmHg’den azsa normal kan basıncı,
• Sistolik kan basıncı 120 - 129 mmHg arasında, diyastolik kan basıncı da 80 mmHg’den azsa yüksek kan basıncı, 
• Sistolik kan basıncı 130 - 139 mmHg, diyastolik kan basıncı da 80 - 89 mmHg arasındaysa aşama 1 hipertansiyon, 
• Sistolik kan basıncı 140 mmHg’dan, diyastolik kan basıncı da 90 mmHg’dan yüksekse aşama 2 hipertansiyon olarak kabul edilir. ^{2 3}

Normal ve yüksek kan basıncı hipertansiyon için tehlike oluşturmayabilir. Ancak yukarıdaki listede de belirtilen aşama 1 ve aşama 2 hipertansiyon evreleri yüksek tansiyonunuz olduğunu gösterebilir.³

Doktorunuz hipertansiyon teşhisi için tek bir muayeneyi yeterli görmeyecektir. Bunun için birden fazla kontrol talep edip her defasında kan basıncı değerlerini kontrol etmek isteyebilir. İki ya da daha fazla ölçümden sonra kan basıncınız hipertansiyon değerlerindeyse hekiminiz yüksek tansiyon tanısı koyabilir. Günlük hayatta kalbinin elektriksel faaliyetlerini izleyen ve kaydeden Holter cihazı da tanı aşamasında kullanılabilir. Bunun yanında hipertansiyona neden olan rahatsızlıklarınız için de ayrı bir muayene yapabilir, tıbbi geçmişiniz hakkında bilgi almak isteyebilir.³

Hipertansiyon Tedavisi Nasıl Yapılır?

Hipertansiyon belirtileri nedeniyle yapılan doktor kontrolleriniz ya da rutin kontrolleriniz sonrasında doktorunuz sizin için en uygun hipertansiyon tedavisi yöntemini belirleyecektir. Bu aşamada hipertansiyon tedavi yöntemini belirleyen en önemli faktörlerden biri yüksek tansiyonun türüdür.¹

Doktorunuz birincil hipertansiyon tanısı koyduysa öncelikli olarak yaşam tarzınızı değiştirmenizi, risk faktörlerinden uzaklaşmanızı, sağlıklı beslenmenizi, kilo vermenizi, egzersiz yapmanızı önerebilir. Tüm bu önlemle tansiyonunuzun normal değerlere ulaşmasını ya da yaklaşmasını sağlamadıysa doktorunuz sizin için uygun bir tansiyon ilacı reçete edebilir.¹

Doktorunuz ikincil hipertansiyon tanısı koyduysa yüksek tansiyonun yanı sıra bu rahatsızlığa neden olan soruna da odaklanabilir. Kullandığınız bir ilacın ya da bir rahatsızlığın ikincil hipertansiyona neden olduğunu düşünüyorsa öncelikli olarak bu sorunların çözülmesine yönelebilir. Bunların iyileştirilmesi de tansiyonun normal seviyeye ulaşmasını sağlamadıysa hipertansiyon tedavisi için hem yaşam tarzınızı düzenlemenizi hem de ilaç kullanmanızı talep edebilir. ¹

Hipertansiyon Hastaları Nelere Dikkat Etmeli?

Hipertansiyon tedavisi için doktorunuz ilaç ya da farklı medikal ürünler kullanımızı talep etse de bir yandan da yaşam kalitenizi iyileştirecek bazı adımlar atmanızı da isteyebilir. Hipertansiyonu yönetmek, kontrol altına alıp daha iyi hissetmek için günlük hayatınıza dahil edeceğiniz bazı davranışlar aşağıdaki gibidir:

Kalp Dostu Bir Beslenme Düzeni

Kalp dostu bir beslenme düzeni oluşturmak, tansiyonunuzu yönetmenin yanı sıra hipertansiyon nedeniyle oluşabilecek komplikasyonları da önlemeye yardımcı olabilir. Tuzu azaltmak, paketli ve şekerli gıdalardan uzak durmak, meyve ve sebze tüketimini artırmak, lifli gıdalar, yağsız proteinler tüketmeye özen göstermek gibi alışkanlıklarla daha sağlıklı bir beslenme düzeni oluşturabilirsiniz.¹

Düzenli Egzersiz

Egzersiz yapmak kalp sağlığını korumaya, kilo vermeye ve kan basıncını düşürmeye yardımcı olduğundan hipertansiyon hastaları için oldukça önemlidir. Hipertansiyon hastalarının haftada ortalama en az 150 dakika, yorucu olmayan, yine haftada ortalama 75 dakika ise daha yüksek tempoda egzersizler yapmaları önerilebillir. Yürüyüş, koşu, bisiklet sürmek, yüzmek yüksek tansiyon hastaları için uygun egzersizler arasında sayılabilir. ^{1 4}

Stres Yönetimi

Yoğun stres, hipertansiyonun risk faktörleri arasındadır. Bu nedenle hipertansiyon hastalarının stres ile mücadele etmeleri hastalığı yönetmede önemli adımlardan biri olabilir. Stresi yönetmek için egzersiz, meditasyon ve nefes çalışmaları yapabilir, yoga ya da tai chi gibi rahatlatıcı egzersizleri deneyebilir, uyku düzeninizi iyileştirmek için harekete geçebilirsiniz.¹

Kötü Alışkanlıklardan Uzak Durmak

Sigara içeriğindeki kimyasallar nedeniyle kan damarı duvarlarını sertleştirebilir, vücut dokularına zarar verebilir. Düzenli ve yüksek miktarda alkol tüketmek ise kan basıncının yükselmesine neden olabildiğinden hipertansiyonu tetikleyebilir. Bu nedenle hipertansiyonunuz varsa doktorunuz bu tip kötü alışkanlıklarınızdan uzaklaşmanızı talep edebilir.¹

Kan Basıncını Takip Etmek

Hipertansiyon tedavisi gören hastalar, hem hipertansiyon komplikasyonları için önlem almak hem de hastalıklarını yönetmek için kan basınçlarını düzenli olarak kontrol edebilir. Her gün kan basıncınızı ölçüp not alarak bu notlarınızı doktorunuzla paylaşabilirsiniz. Doktorunuz bu değerleri dikkate alarak hipertansiyon tedavisi için yeni bir yöntem belirleyebilir ya da tedavinin işe yarayıp yaramadığını daha iyi değerlendirebilir.¹

İdeal Kiloya Yaklaşmak

Obezite ve fazla kilolar, hipertansiyonun seyrini olumsuz olarak etkileyebilir. Kan basıncının düşmesi için ideal kiloya ulaşmak oldukça önemlidir. Çünkü kilolu insanların kalbi, vücuda kan pompalamak için çok daha fazla çalışır. İdeal kiloda ya da ideal kiloya yakın kişilerde ise kalbin ekstra çalışması gerekmez. Dolayısıyla da kan basıncı daha düşüktür. Doğru ve sağlıklı bir beslenme düzeni, hareket etmek ve egzersiz yapmak gibi maddeleri uygulamak kilo vermenize de yardımcı olacaktır. Tüm bunlara rağmen kilo vermekte zorlanıyorsanız bir beslenme uzmanından da yardım alabilirsiniz.⁴

Hipertansiyon Hastaları Hangi Bölüme Başvurmalı?

Hipertansiyon belirtileri ya da şüpheleri yaşayan kişiler, “Hipertansiyon hangi bölüm doktoru tarafından teşhis edilir?” sorusunun yanıtını merak edebilir. Hipertansiyon, yüksek kan basıncı ile ilgili bir durum olduğundan kardiyoloji bölümüne başvurmak gerekir. Ancak kan basıncı ölçümünü tespit etmek için aile hekiminiz ya da acil servis hekimleri de size yardımcı olabilir. Aile hekiminiz yüksek tansiyon şüphesi duyduğunda sizi teşhis ve tedavi için bir kardiyoloğa sevk edebilir.⁵

Hipertansiyon Kendiliğinden Geçer mi?

Hipertansiyon teşhisi konulan bireylerin rahatsızlığının kendiliğinden geçmesi mümkün olmayabilir. Ancak doktorunuzun hipertansiyon tedavisi için verdiği ilaçları düzenli olarak kullanmak ve sağlıklı bir yaşam biçimi benimsemek kan basıncını kontrol etmek için oldukça etkili olacağından hayat kalitenizi düşürmeden ve hastalığın komplikasyonlarından etkilenmeden günlük yaşamınıza devam edebilirsiniz. (6)

Uyarı: Bu metin tüketicileri konu özelinde objektif bir şekilde bilgilendirme amaçlı yazılmıştır.