Periton Diyalizi Nedir?

Diyaliz, böbrek yetmezliği için uygulanan tedavi yöntemlerinden biridir. Periton diyalizi de böbrek diyalizi türleri arasında yer alır. ¹ Yazımızı okuyarak periton diyalizi hakkında daha detaylı bilgi alabilirsiniz. “Periton diyalizi nedir?” , “Periton diyalizi uygulaması nasıl yapılır?” , “Periton diyalizi avantajları ve dezavantajları nelerdir?” gibi pek çok sorunun yanıtını yazımızda bulabilirsiniz.

Periton Diyalizi Nedir?

Karın duvarlarını kaplayan kan damarlarındaki atıkları ve fazla sıvıyı uzaklaştırabilen periton diyalizi (per-ih-toe-NEE-ul die-AL-uh-sis), bir böbrek yetmezliği tedavisidir. Böbrekleri kanı yeterince filtreleyemez duruma gelen kişiler için uygulanan bu tedavi yöntemi ile kandaki atık ürünler için gerekli filtreleme yapılmış olur. Periton diyalizi kateter aracılığıyla yapılır. Bu kateteri karnınıza yerleştirmek için doktorunuz periton diyalizi ameliyatı gerçekleştirir. Ameliyat sonrası tedavinin nasıl yapılacaı konusunda da detaylı bilgi verir. Sonrasında hasta, tedavisine başlayabilir. Periton diyaliz, hastanın tek başına ve evde, işte ya da sehayatte uygulayabileceği bir tedavi yöntemidir. Eğer hastanın tıbbi durumu bu tedavi yöntemine uygunsa günlük hayatındaki işlerine, sosyal hayatına rahatlıkla devam ederken bir yandan da tedavisini olabilir.^{1 2}

Periton Diyalizi Nasıl Yapılır?

Periton diyalizi hemodiyaliz adı verilen diyaliz türünden farklı olarak vücudun içerisinde çalışarak kandaki atıkları temizler. Bu diyaliz uygulanırken diyalizit sıvısı bir tüp aracılığıyla karnın bir kısmına akar. Periton olarak da bilinen karın iç zarı filtre görevi görür. Aynı zamanda da kandaki atıkları da uzaklaştırır. Bir süre sonra filtrelenen atıklarla birlikte diyalizit sıvısı yine karından dışarı atılır.²

Periton diyalizi, hastanın tek başına ya da bir yakınından destek alarak kolayca gerçekleştirebileceği bir tedavi yöntemidir. Hijyenik bir ortamda yapılması önemlidir.  Uygulamayı yapacak kişinin el yıkama ya da maske takma gibi hijyen kurallarına uyması da diğer önemli bir detaydır. 

Periton diyalizi, uygulama şekillerine bağlı olarak iki farklı türe ayrılır: 

Sürekli Ayaktan Periton Diyalizi (CAPD): Sürekli ayaktan periton diyalizinde makine kullanılmaz. Periton diyalizi kateteri aracılığıyla periton boşluğuna yaklaşık iki litre, diyalizat sıvısı doldurulur. Sıvı doldurma işlemi yapıldıktan sonra boşaltma zamanına kadar günlük hayatınıza rahatlıkla devam edebilirsiniz. Diyalizit sıvısının torbaya geri boşaltılması ortalama 4 ila 6 saat sürebilir. Bu nedenle torbanın günde 3-4 kez değişmesi gerekebilir. Bu değişimi kendiniz yapabilir ya da destek alabilirsiniz.^{2 3}

Otomatik (Aletli) Periton Diyalizi (APD): Otomatik ya da bir diğer adıyla aletli periton diyalizi, yine evde uygulanabilen bir diyaliz türüdür. Periton diyalizinde diyalizit sıvısını dolduran ve boşaltan özel bir makine, periton diyalizi cihazı, kullanılır. Tedavi süreci için genellikle hastanın uyuduğu gece saatleri tercih edilir. Makine, gece boyunca karnınıza 3 ya da 4 kez diyalizit solüsyonunu doldurup boşaltır. ³

Periton Diyalizinin Avantajları ve Dezavantajları

En sık uygulanan diyaliz yöntemlerinden biri olan hemodiyaliz, kirlenen kanın vücuttan alınması, makinede süzülüp yeniden vücuda geri verilmesi olarak özetlenebilir. Hemodiyaliz, genellikle hastanelerde ya da diyaliz merkezlerinde yapılır. Periton diyalizi de hem avantaj hem de dezavantajları bakımından daha çok hemodiyaliz ile karşılaştırılır. Gelin, periton diyalizinin avantajları ve dezavantajlarına bir göz atalım. 

Periton Diyalizinin Avantajları 

Periton diyalizinin avantajları aşağıdaki gibi sıralanabilir: 

• Periton diyalizi, evde, iş yerinde, seyahatte uygulanabilir. Sürekli seyahat eden ya da yoğun çalışan kişiler, hemodiyaliz merkezlerine gidecek zamanı, imkanı olmayan kişiler için bu oldukça avantajlı bir durum olabilir.
• Periton diyalizi sayesinde böbrek fonksiyonları daha uzun süreli korunabilir. 
• Periton diyalizinde her defasında iğne olunması ya da damar yolu açılması gerekmez. Periton diyalizine başlamadan önce bir operasyon gerçekleştirilir ve hastaya kateter tüpü yerleştirilir. Tedavi bu kateter aracılığıyla yapılır.
• Periton diyalizi hemodiyalizden farklı olarak daha sık aralıklarla yapılır. Bu nedenle de vücutta daha az potasyum, sodyum ve sıvı birikir. Periton diyalizi ile tedavi gören hasta, hemodiyalize kıyasla daha esnek bir beslenme planına sahip olabilir.²

Periton Diyalizinin Dezavantajları

Periton diyalizinin bazı dezavantajları olabilir. Periton diyalizi komplikasyonları aşağıdaki gibi sıralanabilir:

• Kateterin yerleştirildiği bölgede ya da karın iç zarında enfenksiyon görülebilir. Özellikle diyalizi yapan kişi gerekli eğitimi almadıysa ve hijyenine dikkat etmediyse enfeksiyon riski artabilir.  
• Periton diyalizi karın ağrısı, mide bulantısı, ateş, kusma gibi bazı yan etkilere yol açabilir. Bu durumların asıl sebebi karın iç zarındaki enfeksiyon yani peritonit olabilir. 
• Diyalizat içeriğinde dekstroz adı verilen şeker bulunur. Vücut bu sıvının bir kısmını emdiğinde ekstra kalori almanıza dolayısıyla da kilo almanıza neden olabilir. 
• Diyalizat içerisinde dekstroz aynı zamanda diyabetiniz varsa yüksek kan şekerine de neden olabilir.
• Periton diyaliz uygulamasında sıvı vücutta uzun süre tutulur. Bu durum karın kaslarının zorlanmasına, ilerleyen durumlarda fıtığa yol açabilir. Oluşan fıtıklar göbek deliğinin yakınında ya da kasıklarda oluşabilir. Kasıklarınızda ya da karnınızda ortaya çıkan bir şişlik varsa fıtık riski nedeniyle mutlaka doktorunuza başvurmanız gerekir. ^{2 4}

Periton Diyalizi ile Yaşam

Periton diyalizi, pek çok açıdan pratik ve konforlu bir tedavi yöntemi olsa da bu tedavi yöntemine başladığınızda hayatınızda bazı değişiklikler yapmanız gerekebilir. İşte periton diyalizi tedavisi alan kişilerin günlük hayatlarında dikkat etmesi gereken bazı durumlar:

• Sürekli ayaktan periton diyalizi yapıyorsanız sıvı torbalarının değişimi için bir planlama yapmanız gerekir. Zamanlamayı önceden tahmin edebileceğiniz için değişim saatlerini daha çok evde ya da değişimi yapabileceğiniz hijyenik bir ortamda olduğunuz vakitlere denk getirmeye çalışın. Ortalama yarım saatlik bir sürede değişimi yaptıktan sonra hayatınıza kaldığınız yerden devam edebilirsiniz. 
• Otomatik bir diğer adıyla aletli periton diyalizi yapıyorsanız cihanızı her gece kurmanız gerekir. 
• Periton diyalizi nedeniyle karnınız diyaliz solüsyonu ile dolu olacaktır. Aynı zamanda enerjinizde de azalma olabilir. Bu nedenlerden ötürü fiziksel aktivitelerinizi buna uygun şekilde seçmeniz gerekebilir. Yoğun ve ağır egzersiz programları bu tedavi esnasında uygun olmayabilir. En doğru kararı vermek için mutlaka hekiminize danışın. 
• Periton diyalizi alıyorsanız tükettiğiniz sıvı miktarına da dikkat etmeniz gerekir. Bunun için doktorunuza ve bir beslenme uzmanına danışarak günlük tüketmeniz gereken sıvı miktarı konusunda bilgi sahibi olabilirsiniz. 
• Periton diyalizi vücuttaki protein miktarını azalttığından beslenmenize protein açısından zengin gıdalar eklemeniz gerekebilir. Doğru beslenme ile periton diyalizi esnasında çok daha iyi hissetmenize neden olacağından genel olarak bir beslenme uzmanından destek almanız sizin için en doğru seçim olabilir.   
• Doktorunuzun gerekli gördüğü durumlarda kronik böbrek hastalığı bulunan kişiler için uygun takviyeleri kullanabilirsiniz. 
• Periton diyalizinin en sık rastlanılan komplikasyonlarından biri enfeksiyondur. Enfeksiyonları önlemek için kullandığınız tüm sarf malzemelerini temiz, serin ve kuru bir yerde saklamaya özen gösterin. Kullanım öncesi solüsyon torbasının içindeki sıvının berraklığını ve temizliğini kontrol edin. Katetere dokunmadan önce ellerinizi güzelce yıkayın, kateterinizin vücudunuza girdiği yeri her gün temizleyin. Değişim esnasında maske takın, değişimleri temiz, kuru ve iyi aydınlatılmış bir alanda yapın.
• Her tedavi yönteminin zorlayıcı, yorucu yanları olabilir. Hem böbrek yetmezliğinin etkilerine hem de diyaliz süreçlerine uyum sağlamak için gerekiyorsa bir uzmandan destek alın.⁴

Uyarı: Bu metin tüketicileri konu özelinde objektif bir şekilde bilgilendirme amaçlı yazılmıştır.