Çocuklarda Hipertansiyon Belirtileri

Çocuklarda hipertansiyon, genellikle belirtisiz ilerleyebilen ve fark edilmesi zor bir sağlık sorunudur. Ancak erken tanı, çocukların genel sağlığını korumak için hayati önem taşır. Bu içeriğimizden çocuklarda tansiyon belirtileri hakkında bilgi alabilir, nasıl yönetilebileceğini öğrenebilirsiniz. Gelin, çocuklarda yüksek tansiyon konusunda hazırladığımız rehbere birlikte göz atalım.

Çocuklarda Hipertansiyon Nedir?

Eğer çocuğunuzun kan basıncı, çocuğunuzla aynı cinsiyet, yaş ve boya sahip diğer çocuklardan %95 veya daha fazla ölçülüyorsa hipertansiyondan bahsedilebilir. Erken yaşta hipertansiyon için sabit bir hedef aralık yoktur çünkü normal kabul edilen değerler çocuklar büyüdükçe değişiklik gösterir. Ancak ergenlik döneminde, yetişkinler için geçerli olan tanımlamalar kullanılabilir. Örneğin; kan basıncı değerinin 130/80 milimetre cıva (mm Hg) veya üzerinde olması yüksek kan basıncı olarak tanımlanır.¹

Çocuk ne kadar küçükse, yüksek kan basıncının belirli ve tanımlanabilir bir tıbbi durumdan kaynaklanma ihtimali o kadar artar. Daha büyük çocuklar, yetişkinlerde olduğu gibi fazla kilo, yetersiz beslenme ve egzersiz eksikliği gibi sebeplerle yüksek kan basıncı geliştirebilirler. Yaşam tarzı değişiklikleri, tuzdan (sodyum) düşük, kalp sağlığına uygun bir diyet uygulamak ve daha fazla egzersiz yapmak gibi yöntemlerle çocuklarda yüksek kan basıncı azaltılabilir. Ancak bazı çocuklar için ilaç tedavisi gerekebilir. Bu nedenle çocuklarda yüksek tansiyon belirtileri görüldüğünde hemen bir Çocuk Kardiyolojisi doktoruyla görüşülmeli ve prosedür başlatılmalıdır.¹

Çocuklarda Hipertansiyon Belirtileri

Çocuklarda yüksek kan basıncı, genellikle belirgin semptomlara neden olmaz. Ancak bazı durumlarda çocuğunuzda gözlemleyebileceğiniz belirli işaretler, yüksek kan basıncının hipertansif kriz gibi acil bir duruma sebep olduğunu gösterebilir. Bu tür bir kriz, hemen tıbbi müdahale gerektirir. Çocuklarda hipertansif krizin belirtileri arasında; baş ağrıları, nöbet geçirme, kusma, göğüs ağrıları, hızlı, güçlü veya düzensiz kalp atışı (çarpıntı) ve nefes darlığı bulunur.¹

Eğer çocuğunuz bu belirtilerden herhangi birini gösteriyorsa, en kısa sürede bir hastaneye gitmelisiniz. Yüksek kan basıncı çoğu zaman sessizce ilerlediği için çocuğunuzda bu belirtileri fark etmeniz durumunda durumun ciddiyetine dair bilinçli olmak ve hızlı hareket etmek önemlidir. Bu belirtiler, özellikle çocuğunuzda başka hiçbir sağlık sorunu olmadığında hipertansiyonun varlığını ve muhtemel ciddi sağlık sorunlarını işaret edebilir. Bu yüzden, belirtiler fark edildiğinde vakit kaybetmeden doktora başvurmak en doğru yaklaşım olacaktır. ¹

Çocuklarda Hipertansiyon Nedenleri

Çocuklarda hipertansiyon iki ana türde incelenebilir: Birincil hipertansiyon ve İkincil hipertansiyon. (2) Aşağıda genç yaşta hipertansiyon çeşitlerine dair bilgi alabilir, nedenlerini öğrenebilirsiniz:

Primer Hipertansiyon

Çocuklarda görülen primer hipertansiyon, belirli bir nedeni olmayan yüksek kan basıncıdır. Ayrıca idiopatik veya esansiyel hipertansiyon olarak da bilinir. Bu tür hipertansiyon genellikle 6 yaş ve üzeri çocuklarda, yüksek kan basıncı öyküsüne sahip aile bireyleri olanlarda (biyolojik ebeveyn veya büyükanne/büyükbaba) ve aşırı kilolu veya obezite durumlarında görülür. Çocuklarda hipertansiyon vakalarının çoğunu birincil hipertansiyon oluşturur. ²

İkincil Hipertansiyon

İkincil hipertansiyon, altta yatan bir durumun neden olduğu yüksek kan basıncını ifade eder. Çocuklarda ikincil hipertansiyona en sık neden olan durumlar böbrek hastalıkları ve renovasküler hastalıklardır (bir veya her iki böbreğe giden arterin daralması). Özellikle glomerülonefrit, reflü nefropati veya piyelonefrit gibi renal parankimal hastalıklar; obstrüktif üropati, polikistik böbrek hastalığı veya displastik böbrek gibi böbrek yapısal problemleri bu vakaların %34 ile %79'unu oluşturur. ²

Diğer ikincil yüksek tansiyon nedenleri arasında doğuştan kalp hastalıkları, hormonal dengesizlikler (endokrin hipertansiyon), obstrüktif uyku apnesi, bazı ilaçlar (doğum kontrol hapları, merkezi sinir sistemi stimülanları ve kortikosteroidler vb.) ve genetik mutasyonlar (monogenik hipertansiyon) yer alır. Ayrıca, kurşun, kadmiyum, cıva ve ftalatlar gibi çevresel etkenlere maruz kalmak da çocuklarda yüksek kan basıncı riskini artırabilir. ²

Çocuklarda hipertansiyon risk faktörleri arasında fazla kilo veya obezite, ailede yüksek kan basıncı öyküsü, yüksek sodyumlu diyet, fiziksel aktivite eksikliği ve diyabet bulunur. Eğer çocuğunuzda hipertansiyon risk faktörü bulunmuyorsa, doktorlar genellikle 3 yaşından itibaren yıllık kontrollerde kan basıncını ölçmeye başlar. Risk faktörleri mevcutsa, kan basıncı kontrolüne bebeklik döneminde başlanabilir.²

Çocuklarda Hipertansiyon Tanısı ve Tedavisi

Çocuklarda hipertansiyon tanısı, yetişkinlerden farklı olarak konulur çünkü sağlıklı kan basıncı seviyeleri çocuğun büyümesiyle değişir. Çocuklarda yüksek kan basıncı, çocuğun kan basıncının yaşına, cinsiyetine ve boyuna göre aynı özelliklere sahip diğer çocukların %95'inden yüksek veya eşit olduğu durumlarda ortaya çıkar. Kan basıncı kontrolü, çocuğun koluna bir manşet takması ve manşetin altına bir stetoskop yerleştirmesiyle gerçekleştirilir. Yüksek kan basıncı tanısı koymadan önce birkaç ölçüm yapılır. ^{1 2}

Çocuklarda tansiyon tedavisi, çocuğunuzun genel sağlık durumuna ve yüksek kan basıncının nedenine bağlı olarak değişir. Bazı durumlarda altta yatan durumu tedavi etmek yüksek kan basıncını da tedavi edebilir. Bu nedenle ana tedavi seçenekleri yaşam tarzı değişiklikleri ve ilaçlardır. Doktorların önerebileceği yaşam tarzı değişiklikleri arasında DASH diyeti (Hipertansiyonu Durdurmak için Diyet Yaklaşımları) uygulamak, fiziksel aktiviteyi artırmak ve stresi yönetmek yer alabilir. Kan basıncı yeterince yüksekse veya yaşam tarzı değişiklikleri çocuğunuzun kan basıncını düşürmüyorsa, doktorunuz çocuğunuzu bir uzmana yönlendirebilir veya durumu yönetmek için ilaç tedavisi önerebilir. Her bir ilacın belirli yan etkileri vardır. Bu yüzden çocuğunuzun doktoruyla sizi bekleyen süreç hakkında konuşmalısınız.²

Çocuklarda Hipertansiyon Nasıl Önlenir?

Çocuklarda hipertansiyonun önlenmesi her zaman mümkün olmayabilir. Çünkü bazı vakalar, altta yatan sağlık sorunları veya ilaç kullanımı sonucunda ortaya çıkar. Eğer çocuğunuzun hipertansiyona yol açabilecek bir sağlık problemi varsa olası sorunları daha erken tespit edebilmek için doktorunuzla konuşarak çocuğunuzun kan basıncının düzenli olarak izlenmesini isteyebilirsiniz.³

Yüksek kan basıncı obezite, diyet veya hareketsizlik gibi nedenlerden kaynaklanıyorsa, aşağıdaki yaşam tarzı değişiklikleri de faydalı olabilir:

• Sağlıklı bir beslenme programı uygulayabilirsiniz. CDC; taze meyve ve sebze içeren, fazla şekerli ve yağlı yiyeceklerden uzak bir diyet önerir. Sodyum alımını azaltmak da faydalı olabilir ancak çocuğunuzun yaşına ve kilosuna uygun tuz tüketimi hakkında mutlaka doktorunuzla konuşmalısınız.³
• Çocuğunuzun fiziksel aktivitelere katılmasını sağlayabilirsiniz. Yürüyüş yapmak, koşmak ve bisiklet sürmek gibi aktiviteler, çocukların her gün hareket etmelerine yardımcı olur. Ancak günlük ne kadar egzersiz yapılması gerektiği yaşa bağlıdır. Genellikle, 6 ile 17 yaş arası çocuklar için her gün en az bir saat aktif zaman planlanması gerekir.³

Genç yaşta hipertansiyon tedavisi için işinde uzman bir hekime danışmanızda her zaman fayda vardır. Eğer çocuğunuz yukarıda bahsettiğimiz hipertansiyon belirtilerini gösteriyorsa doktorunuzla konuşabilir, ona uygun tedavi sürecini başlatabilirsiniz. 

Uyarı: Bu metin tüketicileri konu özelinde objektif bir şekilde bilgilendirme amaçlı yazılmıştır.