Kreatinin Nedir? Kreatinin Kaç Olursa Diyalize Girilir?

Kreatinin, kasların enerji üretiminde kullandığı kreatin fosfatın bir yan ürünüdür. Vücuttaki kreatinin miktarı, kas kütlesine ve genel metabolizma hızına bağlı olarak değişir. Kan ve idrar testleri ile ölçülen kreatin değeri ve kreatinin seviyeleri böbrek sağlığının önemli bir göstergesi olarak kullanılır.¹ Gelin, kreatinine dair detayları birlikte öğrenelim.

Kreatinin Nedir?

Kreatinin, karaciğer tarafından üretilen ve kaslarda depolanan bir amino asit olan kreatinin kimyasal bir atık ürünüdür. Kas metabolizması sonucunda oluşur ve parçalandıktan sonra kan dolaşımına karışır. Böbrekler, kreatinini kandan ayrıştırarak filtreler ve idrar yoluyla vücuttan atılmasını sağlar. Bu süreç, vücudun normal kreatinin seviyesini korumasına yardımcı olur. Ancak bazen, rutin kan veya idrar testleri düşük veya yüksek kreatinin seviyelerini ortaya çıkarabilir. Bu durumda böbrek fonksiyonlarının değerlendirilmesi gerekebilir.¹

Kreatin Ne İşe Yarar?

Kreatin, özellikle sporcular arasında popüler, doğal bir takviyedir. Araştırmalar, düzenli olarak kreatin takviyesi alan kişilerin egzersiz performanslarında iyileşme gösterdiğini, yoğun egzersiz sonrası daha hızlı toparlandıklarını ve kas kütlesinde artış yaşadıklarını ortaya koyar. Ayrıca, ciddi kas hasarlarını önleme veya yaralanma şiddetini azaltma, daha yoğun aktivitelere dayanma, dehidrasyon ve krampları azaltma gibi etkileri de bulunmaktadır. Diğer yandan vejetaryen veya vegan beslenen bireyler, hayvansal kaynaklardan kreatin almadıkları için takviye ile kas kaybını önleyebilir ve kas oranını artırabilir. Ancak yine de kaslarda kreatinin yüksekliği sağlamak nispeten daha uzun sürebilir.^{1 2}

Kreatinin Normal Değerleri Kaç Olmalıdır?

Kreatinin normal değeri, bireyin vücut büyüklüğüne ve kas kütlesine göre değişiklik gösterir. Örneğin; erkekler için normal kreatinin değeri 0.6 ile 1.2 mg/dl arasında değişirken kadınlar için bu aralık 0.5 ile 1.1 mg/dl arasındadır. Bu değerler, sağlıklı bir böbrek fonksiyonunun göstergesi olarak kabul edilir. Kısacası kreatinin değeri kaç olmalı sorusunun yanıtı, kişinin cinsiyetine ve fiziksel özelliklerine göre değişebilir. Bu nedenle, kreatinin seviyenizin sağlık durumunuza uygun olup olmadığını anlamak için düzenli kan testi yaptırabilirsiniz.¹

Kreatinin Yüksekliği ve Düşüklüğü Ne Anlama Gelir?

Kreatinin, normalde böbrekler tarafından filtrelendikten sonra idrar yoluyla vücuttan atılır. Kreatinin düzeyleri, vücuttaki kas kütlesi ve böbrek fonksiyonlarına bağlı olarak değişir. Bu yüzden kreatinin değeri düşüklüğü; genellikle düşük kas kütlesi, karaciğer hastalıkları veya bazı ilaçların yan etkileri gibi durumları işaret edebilir. Özellikle kas hastalıkları veya yetersiz karaciğer fonksiyonu düşük kreatinin seviyelerine neden olabilir. (1)

Diğer yandan, “Kreatinin yüksekliği nedir?” sorusu, genellikle böbrek hasarı veya bir fonksiyon bozukluğunu akla getirir. Böbreklerin kreatinini yeterince filtreleyememesi sonucu kreatinin kan içinde birikir ve bu durum yüksek kreatinin seviyelerine yol açar. Bu yükseklik, böbrek enfeksiyonları, azalan böbrek kan akışı veya dehidrasyon gibi çeşitli sağlık sorunlarına sebep olabilir. Bu noktada kreatinin yüksekliği tedavisi yapılması önemlidir.³

Her iki durumda da kreatinin seviyelerinin anormal olması detaylı bir sağlık kontrolü yapılmasını gerektirir.

Kreatinin Yüksekliği Nasıl Tedavi Edilir?

Kreatinin yüksekliği tedavisi, bu duruma neden olan faktörlere bağlı olarak değişir. Eğer yüksek kreatinin seviyeleri bir böbrek enfeksiyonundan kaynaklanıyorsa, antibiyotik tedavisi ile seviyeler normale dönebilir. Benzer şekilde, yüksek tansiyon gibi faktörlerin sebep olduğu artmış kreatinin seviyeleri, tedavi ile düşürülebilir. Doktorlar, bazı durumlarda günlük protein alımını azaltmayı veya lif tüketimini artırmayı önerebilir. Bu tür beslenme programları, kreatinin seviyelerinin yönetilmesine yardımcı olabilir. Diyabet veya yüksek tansiyonu başarıyla kontrol altına alan bireyler, böbrek sağlıklarında ve kreatinin seviyelerinde olumlu bir etki gözlemleyebilir. Eğer kreatinin yüksekliğiniz varsa doğru tedavi yöntemi için doktorunuzla konuşmalısınız.³

Kreatinin Kaç Olursa Diyalize Girilir?

Kreatinin seviyesi, diyaliz kararını vermek adına önemli bir faktördür. Ancak bu karar yalnızca kreatinin değerine göre verilmez. Genellikle, kreatinin seviyesi 4.0 mg/dL veya daha yüksek olduğunda diyaliz önerilse de bu karar hastanın genel sağlık durumu, böbrek fonksiyonlarının ne kadar etkilendiği ve diğer belirti ve semptomlar göz önünde bulundurularak verilir. Böbrek yetmezliği ilerledikçe, yüksek kreatinin seviyeleri vücutta toksinlerin birikmesine ve çeşitli sağlık sorunlarına neden olabilir. Bu yüzden zamanında diyaliz, yaşam kalitesini korumak ve uzatmak için kritik bir tedavi yöntemi haline gelir.^{3 4}

Kreatinin Testi Nasıl Yapılır?

Kreatinin testi, kan veya idrar ile yapılan bir ölçümle gerçekleştirilir ve böbrek fonksiyonlarının değerlendirilmesine olanak tanır. Bu testle, böbreklerin kreatinini ne kadar etkin bir şekilde temizlediği hesaplanabilir. Buna kreatinin klirensi denir ve böbreklerin filtreleme hızını (glomerüler filtrasyon hızı, GFR) tahmin eder. Kreatinin klirensi iki yöntemle ölçülebilir: Birincisi, kreatinin seviyesinin hastanın yaşı ve kilosu kullanılarak bir formülle hesaplanmasıdır. İkinci yöntem ise 24 saatlik idrar ve bir miktar kan örneği alarak daha doğrudan ölçüm yapmaktır. Ayrıca, böbrek fonksiyonlarını değerlendirirken kullanılan başka bir gösterge olan kan üre azotu (BUN) seviyesi de incelenir. BUN seviyesi, kreatinin seviyesiyle birlikte incelendiğinde, böbrek disfonksiyonu hakkında daha kesin bilgiler verir.⁴

Kreatinin Testi Aç Karnına mı Yapılır?

Kreatinin kan testi için özel bir hazırlık gerekmez ve test için aç olmanız şart değildir. Test sonuçlarının doğruluğu için normalde yaptığınız gibi yemek yiyip içmeye devam edebilirsiniz. Ancak, reçeteli veya reçetesiz aldığınız ilaçlar hakkında doktorunuzu bilgilendirmeniz önemlidir. Bazı ilaçlar, böbrek hasarı olmadan kreatinin seviyelerinizi artırabilir ve test sonuçlarınızı etkileyebilir. Eğer simetidin, nonsteroid anti-inflamatuar ilaçlar, kemoterapi ilaçları, veya sefalosporin türü antibiyotikler kullanıyorsanız mutlaka doktorunuza bildirmelisiniz.⁵

Uyarı: Bu metin tüketicileri konu özelinde objektif bir şekilde bilgilendirme amaçlı yazılmıştır.